Oficjalne obchody 95 rocznicy odzyskania niepodległości przez miasto i gminę Więcbork po latach zaborów
W dniu dzisiejszym odbyły się oficjalne obchody 95 rocznica odzyskania niepodległości przez Więcbork po 105 latach zaborów i wyzwolenia miasta 23.01.1920r. przez gen. J.Hallera i Armię Pomorze. Data ta wynika z krótkiej wolnością Więcborka w Księstwie Warszawskim w latach 1807-1815r. Przypomnę, że Więcbork został wcielony do Prus w 1772r. po pierwszym rozbiorze Polski.
Po mojej interwencji i przychylności nowych władz miejskich uroczystości te ponownie wróciły do kalendarza uroczystości państwowych naszego miasta po 76 latach wymazywania przez komunistów i postkomunistów pamięci o tym ważnym wydarzeniu dla naszego miasta.
Oczywiście postkomunistyczny powiat sępoleński tej rocznicy nadal nie świętuje co potwierdza jego komunistyczny rodowód i brak szacunku do prawdziwych wyzwolicieli Więcborka i powiatu z przed 95 lat.
Czas najwyższy by odbudować zdewastowane przez komunistów i ormowców groby Żołnierzy Polskich z I Wojny Światowej i Powstańców Wielkopolskich z Więcborka na cmentarzu parafialnym w Więcborku, którzy wywalczyli nam wolność 95 lat temu.
Już czas najwyższy by odbudować zdewastowaną przez komunistów w 80-tych latach tablicę w więcborskim kościele katolickim z nazwiskami poległych miejscowych Powstańców Wielkopolskich i Żołnierzy Polskich z I Wojny Światowej.
Poniżej przedstawiam w pigułce historie tamtych dni i lat. Mieszkańcy Więcborka walczą w I Wojnie Światowej i Powstaniu Wielkopolskim, które zakończyło się zwycięstwem i wolnością dla Więcborka już 23 stycznia 1919 roku. Swoją postawą i walecznością mieszkańcy Więcborka doprowadzają do włączenia Więcborka w granicę II Rzeczypospolitej, na mocy Traktatu Wersalskiego z 1919r. Wyzwolenia Więcborka dokonał 23.01.1920r. Gen. Józef Haller i Armia Pomorze, tego dnia na więcborskim rynku odbyła się defilada wojskowa i oficjalne przekazanie władzy w mieście z rąk władz niemieckich w ręce władz Polskich. Również tego samego dnia Jan Bracka udostępnił własne domy odrodzonym po latach zaborów władzą polskim na siedzibę Urzędu Miejskiego i Poczty Polskiej.
Na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 1921r. wybrano demokratyczne władze Więcborka czyli burmistrza jego zastępce i członków magistratu wraz z radą miejską. Burmistrzem komisarycznym został powołany Pan E.Piotrowski a następnie po nim objął ten urząd L. Chmielnicki. Skład Rady Miejskiej pierwszej kadencji w odrodzonej Rzeczpospolitej był następujący: 1) Jan Bracka – kupiec, 2) Ignacy Pankanin – kupiec, 3) Marian Przybylski – aptekarz, 4) Antoni Barganowski – urzędnik sądowy Sądu w Więcborku, 5) Alojzy Zuchowski – kancelista sądowy w Więcborku, 6) Wilhelm Hackbarth – kupiec, 7) Jan Kabat – ogrodnik, 8) Bernard Zakrzewski – rektor szkoły powszechnej w Więcborku, 9) Franciszek Krebs – doktor medycyny więcborskiego szpitala, 10) Franciszek Młodzik – kupiec, 11) Juliusz Richter – zegarmistrz, 12) Augustyn Gondek – urzędnik kolejowy na stacji w Więcborku, 13) Franciszek Kucharski – kupiec, 14) Franciszek Korthals – robotnik kolejowy, 15) Lucjan Klimaszewski – handlarz bydłem, 16) Antoni Berndt – właściciel ziemski, 17) Aleksander Masiak – bednarz, 18) Paweł Różniak – robotnik kolejowy.
Członkami magistratu czyli Zarządu Miejskiego zostali wybrani: Jan Bracka, Jan Kabat, Antoni Barganowski, Wilhelm Hackbarth. W sierpniu 1922r. Rada Miejska wybrała stałego Burmistrza Więcborka którym został Pan Piotr Lindecki. Wybrany na 12 lat pełnił tą funkcję od 01 września 1922r. do 31 sierpnia 1934r. Skład Rady Miejskiej w następnych latach był następujący od 1933r. stanowiło ją 12 radnych. Przynależność polityczną podaję według protokołu z posiedzenia Rady Miejskiej w Więcborku z dnia 02 stycznia 1934r. 1) Franciszek Młodzik – kupiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem) 2) Edward Arndt – kierownik Zakładu Diakonis w Więcborku, 3) Roman Nowicki – dentysta (Stronnictwo Narodowe) 4) Józef Stasiewski – cieśla (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 5) Aleksy Fojut – przemysłowiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 6) Franciszek Krebs – lekarz, 7) Alojzy Sankowski – naczelnik poczty w Więcborku (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 8) Franciszek Cieślik – rolnik (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 9) Oskar Gumpert – weterynarz, 10) Aleksander Masiak – bednarz (Narodowa Partia Robotnicza), 11) Onufry Ziarnkowski – kupiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 12) Józef Lubiński – chałupnik (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem). Członkami magistratu czyli Zarządu Miasta Więcbork zostali wybrani: Franciszek Kucharski – wiceburmistrz, Jan Bracka – kupiec, Marian Przybylski – aptekarz, Albin Umiński – restaurator, wszyscy należący do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem.
W latach trzydziestych minionego stulecia powstała na przedmieściach Więcborka Rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Profesora Ignacego Mościckiego. W Więcborku dochodzi do licznych wizyt Prezydenta Ignacego Mościckiego, oraz przedstawicieli ówczesnego Rządu RP z Marszałkami Polski Józefem Piłsudskim i Edwardem Rydzem Śmigłym i generalicją II RP. W tym czasie działały w Więcborku Urząd Celny, Szpital Powiatowy, Sąd i Więzienie, Komenda Policji Państwowej, Straż Pożarna, Urząd Skarbowy, Dworzec i Stacja Węzłowa PKP czy siedziba Loży Masońskiej, która mieściła się w pałacu w Sypniewie.
Obok rezydencji prezydenckiej na przedmieściach Więcborka działał pałac myśliwski Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Stebionku gmina Więcbork przy granicy Polsko – Niemieckiej. Warto wspomnieć, że już od 1900r. miasto posiadało własny gaz miejski, oraz prąd elektryczny co dawało przeogromne możliwości rozwoju na ówczesne czasy. Z ówczesnych organizacji Polskich trzeba wspomnieć Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Więcborku, Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, Towarzystwo Rodzin Katolickich, Towarzystwo Powstańców i Wojaków, Związek Hallerczyków, Związek Oficerów Rezerwy Ziemi Zachodnich, Towarzystwo Polek, Towarzystwo Szkół Ludowych.
W mieście działały polskie partie polityczne takie jak: Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, PSL Piast, Chrześcijańska Demokracja, Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Pracy, Narodowa Partia Robotnicza i inne. W tym czasie w Więcborku działały różne związki wyznaniowe i tak w mieście działał Zakon Ewangelickich Sióstr Diakonistek utworzony w 1898r. liczący 350 osób z oddziałami w Lwowie, Warszawie i Gnieźnie był to największy zakon ewangelicki w Polsce. W mieście działał Zakon Katolickich Sióstr Franciszkanek, Zakon Misjonarzy Ewangelickich w Wituni, wówczas Witunia była terytorialnie częścią miasta Więcbork .
Pomimo wielorodności wyznaniowej wszyscy mieszkańcy żyli w zgodzie i wzajemnym poszanowaniu. Ogromną manifestacją Polskości i patriotyzmu w Więcborku stał się pogrzeb śp. Jana Bracka 13.05.1938r. współtwórcy II Rzeczypospolitej legendarnego pierwszego prezesa Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Więcborku. W pogrzebie uczestniczyły tysiące osób w tym najwyższe władzę Rzeczypospolitej Polskiej. Za trumną Jana Bracka obok Rodziny zmarłego szli Prezydent RP Ignacy Mościcki, Premier Rządu RP gen. Sławoj Składkowski, Marszałek Polski Edward Rydz Śmigły, przedstawiciele Wojska Polskiego z kompanią reprezentacyjną, Kurkowe Bractwa Strzeleckie z całej Polski, wraz z licznymi delegacjami władz wojewódzkich, powiatowych i miejskich Więcborka. Trumna z ciałem Jana Bracka była wystawiona w więcborskim Kościele Rzymskokatolickim, z tego kościoła żegnali Jana Bracka przedstawiciele duchowieństwa z Biskupami Katolickimi Splettem i Okoniewskim na czele. Kondukt pogrzebowy prowadził więcborski dziekan i kapelan KBS Więcbork Jan Wilmowski. W tym czasie miasto Więcbork liczyło 4200 osób.
Przedostatnie takie uroczystości niepodległościowe jak dziś w Więcborku odbyły się 23 stycznia 1939r., ubolewam, że poprzedni burmistrzowie i radni gardzili tym wielkim świętem przez 25 lat III RP.
Tomasz Bracka
