1050 rocznica Chrztu Polski i 1400 rocznica powstania Więcborka !!!

Więcbork to jedna z najstarszych osad ludzkości w Polsce i Europie istniejąca w ciągłości od bynajmniej tysiąca czterystu lat, w wczesnym średniowieczu istniejąca już jako umocniony gród. Prowadzone w latach 1964-1965r. badania archeologiczne na terenie grodu więcborskiego jednoznacznie to potwierdziły. Gród więcborski miał charakter obronny i mieścił się na obecnych terenach przy plaży miejskiej w Więcborku. W VII wieku był to już bardzo nowoczesny jak na tamte czasy gród obronny z wszelkimi usprawnieniami .

Przez tereny grodu więcborskiego przebiegał szlak bursztynowy na początku drogą wodną, a następnie lądową. Gród więcborski jako jeden z wielu został zdobyty przez Mieszka I i włączony do Państwa Polan po 960r. Tu też należy wspomnieć, że Więcbork jest od samego początku państwa polskiego terytorialnie związany z Polską. Już niebawem wiek naszego miasta może znacznie się powiększyć, a to za sprawą kolejnych badań archeologicznych na Więcborskich kurhanach znajdujących się w okolicach grodu więcborskiego.

Kolejnym istotnym faktem jest ponad dziesięć różnych nazw Więcborka na przestrzeni minionych tysiącleci, co również świadczy o jego wiekowości. Pierwsza nazwa miasta to Wansowno kolejne to Wanszowno, Wiązowno, Wicbork, Wienzburg, Wiecborg, Wiecborg, Więcburg, Wiecborg, Więcburg, Wicburg, Wyądzburg, Vandsburg i obecna nazwa Więcbork. Pierwszymi dotychczas znanymi właścicielami miasta byli Grzymalici herbu Grzymała, którzy posiadali tu swój zamek, który znajdował się nieopodal wczesnośredniowiecznego grodu więcborskiego za plażą miejską na moich terenach rodzinnych. Natomiast na wzgórzu Świętej Katarzyny znajdował się drewniany zamek Pałuków, obecnie lasek miejski w Więcborku. Tam też tysiąc lat temu powstał pierwszy kościół katolicki w Więcborku pod wezwaniem Świętej Katarzyny na którego miejscu do dziś stoi kaplica cmentarna pod tym samym wezwaniem. Te tereny stały się następnie terenami miasta Więcbork.

W 1087r. Książę Władysław Herman wydał zgodę na umieszczenie rycerza w zbroi w otwartej bramie herbu Grzymała ówczesnemu posiadaczowi miasta Przecławowi Grzymała za obronę Płocka przed Jaćwingami. Od tego czasu herb Grzymała jest herbem miasta Więcbork. Pierwsza dotychczas znana wzmianka o Więcborku pochodzi z 1107r., z kroniki Galla Anonima, który obok Więcborka wspomina pobliski Kamień. Kolejny znany zapis w źródłach historycznych o mieście Więcbork pochodzi z 1288r., oraz z 1348r. Następnymi właścicielami miasta byli Pęperzyńscy herbu łodzia. W 1375r. Domosław Grzymała Kasztelan Rogoziński sprzedał miasto Więcbork Sędziwojowi Pęperzyńskiemu. Kolejnymi właścicielami miasta byli książęta i hrabiowie Zebrzydowscy herbu Radwan, którzy posiadali tu swój drugi zamek datowany na 1496r.

W latach 1558-1560r. książę Andrzej Zebrzydowski królewski biskup krakowski kapelan królowej Bony przenosi stolicę biskupa krakowskiego do więcborskiego zamku Zebrzydowskich w Więcborku. W tym roku przypada 457 rocznica od tych wydarzeń. Zwłoki biskupa Zebrzydowskiego z Więcborka do dziś spoczywają w rodzinnej kaplicy Zebrzydowskich na krakowskim Wawelu. Fresk z malowidłem wizerunku Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego i Prymasa Polski Andrzeja Krzyckiego z Królem Polski i Królową Boną znajduję się w więcborskim kościele rzymskokatolickim nad ołtarzem Jezusa Chrystusa. Do najsłynniejszych Zebrzydowskich obok biskupa Andrzeja należy zaliczyć Mikołaja Zebrzydowskiego od 1483r. małżonka Elżbiety Więcborskiej, Gaspra Zebrzydowskiego, Mikołaja Zebrzydowskiego starostę raciążskiego, Mikołaja Zebrzydowskiego wojewodę kaliskiego fundatora Kalwarii Zebrzydowskiej w Zebrzydowicach, Wojciecha Zebrzydowskiego od 1496 starostę żnińskiego, Kaspra Zebrzydowskiego wojewodę kaliskiego, Elżbietę z Krzyckich Zebrzydowską siostrę Prymasa Polski Andrzeja Krzyckiego, oraz Bartłomieja z Więcborka wojewodę poznańskiego który zmarł w 1378r.

Kolejnymi właścicielami miasta byli hrabiowie Więcborscyherbu Grzymała, Smoczewscy i Graczyńscy. Kolejna dynastia arystokratyczna posiadająca Więcbork to Książęta i Hrabiowie Potuliccy herbu Grzymała z Więcborka, których linia rodowa wywodzi się w prost od Grzymalitów herbu Grzymała z Więcborka począwszy od Pietrasza z Potulic. Do najsłynniejszych Potulickich należy zaliczyć księcia Aleksandra Hilarego Potulickiego starostę borzechowskiego czyli więcborskiego i nowosielskiego od 1754r. Generała Majora Wojsk Koronnych, czy też Józefa Remigiana hrabiego Potulickiego, który był dyplomatą Króla Polskiego Augusta II Mocnego z którym 16.10.1732r. powołali Bractwo Strzeleckie w Więcborku, oraz Jana Jakuba hrabiego Potulickiego starostę borzechowskiego czyli więcborskiego, Józefa Remigiana Hrabiego Potulickiego dwukrotnego Posła na Sejm Polski i wojewodę czerniechowskiego, Kaspra hrabiego Potulickiego, Michała hrabiego Potulickiego, Michała Prokopa hrabiego Potulickiego, Stanisława hrabiego Potulickiego.

W 1383r. w kronice Janka z Czarnkowa czytamy o spaleniu miasta Więcbork podczas walk o miasto pomiędzy Grzymalitami a Pęperzyńskimi. W 1405r. pojawia się kolejny zapis Sędziwoja Pęperzyńskiego z Więcborka dotyczący kościoła więcborskiego i miasta Więcbork. Więcbork traci niepodległość w 1772r. w związku z I Rozbiorem Polski i trafia do Prus. W 1807r. Napoleon Bonaparte włącza Więcbork do Wielkiego Księstwa Warszawskiego. Po upadku Wielkiego Księstwa Warszawskiego w 1815r. Więcbork ponownie zostaje włączony w granicę powiatu złotowskiego i zaboru pruskiego. W 1830r. miasto spłonęło w wyniku wielkiego pożaru. Natomiast 28 Lutego 1835r. powstaję powiat więcborski z siedzibą urzędową w Więcborku, tworzą go majątki więcborskie, sępoleńskie i kamieńskie. Mieszkańcy Więcborka walczą w I Wojnie Światowej i Powstaniu Wielkopolskim, które zakończyło się zwycięstwem i wolnością dla Więcborka już 23 stycznia 1919 roku.

Swoją postawą i walecznością mieszkańcy Więcborka doprowadzają do włączenia Więcborka w granicę II Rzeczypospolitej, na mocy Traktatu Wersalskiego z 1919r. Wyzwolenia Więcborka dokonał 23.01.1920r. Gen. Józef Haller i Armia Pomorze, tego dnia na więcborskim rynku odbyła się defilada wojskowa i oficjalne przekazanie władzy w mieście z rąk władz niemieckich w ręce władz Polskich. Również tego samego dnia Jan Bracka udostępnił własne domy odrodzonym po latach zaborów władzą polskim na siedzibę Urzędu Miejskiego i Poczty Polskiej.

Na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 1921r. wybrano demokratyczne władze Więcborka czyli burmistrza jego zastępce i członków magistratu wraz z radą miejską. Burmistrzem komisarycznym został powołany Pan Jan Kabat, a następnie objął ten urząd E.Piotrowski i L. Chmielnicki. Skład Rady Miejskiej pierwszej kadencji w odrodzonej Rzeczpospolitej był następujący: 1) Jan Bracka – kupiec, 2) Ignacy Pankanin – kupiec, 3) Marian Przybylski – aptekarz, 4) Antoni Barganowski – urzędnik sądowy Sądu w Więcborku, 5) Alojzy Zuchowski – kancelista sądowy w Więcborku, 6) Wilhelm Hackbarth – kupiec, 7) Jan Kabat – ogrodnik, 8) Bernard Zakrzewski – rektor szkoły powszechnej w Więcborku, 9) Franciszek Krebs – doktor medycyny więcborskiego szpitala, 10) Franciszek Młodzik – kupiec, 11) Juliusz Richter – zegarmistrz, 12) Augustyn Gondek – urzędnik kolejowy na stacji w Więcborku, 13) Franciszek Kucharski – kupiec, 14) Franciszek Korthals – robotnik kolejowy, 15) Lucjan Klimaszewski – handlarz bydłem, 16) Antoni Berndt – właściciel ziemski, 17) Aleksander Masiak – bednarz, 18) Paweł Różniak – robotnik kolejowy. Członkami magistratu czyli Zarządu Miejskiego zostali wybrani: Jan Bracka, Jan Kabat, Antoni Barganowski, Wilhelm Hackbarth. W sierpniu 1922r. Rada Miejska wybrała stałego Burmistrza Więcborka którym został Pan Piotr Lindecki. Wybrany na 12 lat pełnił tą funkcję od 01 września 1922r. do 31 sierpnia 1934r. Po nim burmistrzem Więcborka wybrano Franciszka Kucharskiego i był to ostatni burmistrz w II RP.

Skład Rady Miejskiej w następnych latach był następujący od 1933r. stanowiło ją 12 radnych. Przynależność polityczną podaję według protokołu z posiedzenia Rady Miejskiej w Więcborku z dnia 02 stycznia 1934r. 1) Franciszek Młodzik – kupiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem) 2) Edward Arndt – kierownik Zakładu Diakonis w Więcborku, 3) Roman Nowicki – dentysta (Stronnictwo Narodowe) 4) Józef Stasiewski – cieśla (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 5) Aleksy Fojut – przemysłowiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 6) Franciszek Krebs – lekarz, 7) Alojzy Sankowski – naczelnik poczty w Więcborku (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 8) Franciszek Cieślik – rolnik (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 9) Oskar Gumpert – weterynarz, 10) Aleksander Masiak – bednarz (Narodowa Partia Robotnicza), 11) Onufry Ziarnkowski – kupiec (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem), 12) Józef Lubiński – chałupnik (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem). Członkami magistratu czyli Zarządu Miasta Więcbork zostali wybrani: Franciszek Kucharski – wiceburmistrz, Jan Bracka – kupiec, Marian Przybylski – aptekarz, Albin Umiński – restaurator, wszyscy należący do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem.

W latach trzydziestych minionego stulecia powstała na przedmieściach Więcborka Rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Profesora Ignacego Mościckiego. W Więcborku dochodzi do licznych wizyt Prezydenta Ignacego Mościckiego, oraz przedstawicieli ówczesnego Rządu RP z Marszałkami Polski Józefem Piłsudskim i Edwardem Rydzem Śmigłym i generalicją II RP. W tym czasie działały w Więcborku Urząd Celny, Szpital Powiatowy, Sąd i Więzienie, Komenda Policji Państwowej, Straż Pożarna, Urząd Skarbowy, Dworzec i Stacja Węzłowa PKP czy siedziba Loży Masońskiej, która mieściła się w pałacu w Sypniewie.

Obok rezydencji prezydenckiej na przedmieściach Więcborka działał też pałac myśliwski Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Stebionku gmina Więcbork przy granicy Polsko – Niemieckiej. Warto wspomnieć, że już od 1900r. miasto posiadało własny gaz miejski, oraz prąd elektryczny co dawało przeogromne możliwości rozwoju na ówczesne czasy. Z ówczesnych organizacji Polskich trzeba wspomnieć Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Więcborku, Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, Towarzystwo Rodzin Katolickich, Towarzystwo Powstańców i Wojaków, Związek Hallerczyków, Związek Oficerów Rezerwy Ziemi Zachodnich, Towarzystwo Polek, Towarzystwo Szkół Ludowych.

W mieście działały liczne polskie partie polityczne takie jak: Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, PSL Piast, Chrześcijańska Demokracja, Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Pracy, Narodowa Partia Robotnicza i inne. W tym czasie w Więcborku działały różne związki wyznaniowe i tak w mieście działał Zakon Ewangelickich Sióstr Diakonistek utworzony w 1898r. liczący 350 osób z oddziałami w Lwowie, Warszawie i Gnieźnie był to największy zakon ewangelicki w Polsce. W mieście działał Zakon Katolickich Sióstr Franciszkanek, Zakon Misjonarzy Ewangelickich w Wituni, wówczas Witunia była terytorialnie częścią miasta Więcbork.

W Więcborku od zarania działał Kościół Katolicki obecny kościół jest już czwartym zbudowanym w tym samym miejscu w latach 1772-1778r. przez hrabiów Potulickich z Więcborka. W 1405r. Proboszczem Parafii Więcborskiej był Aleksy (Dominus Alexisus). Jego jako ówczesnego plebana wymienił Sędziwój Pęperzyński w akcie dotacyjnym z 1405r. dla parafii Więcborskiej. Więcbork przez długie lata był siedzibą dekanatu katolickiego, natomiast 08.07.1793r. Oficjał kamieński Ksawery Józef de Trzebiatowski przenosi siedzibę Konsystorza do Więcborka, czyli Kolegiatę Rzymskokatolicką.

W mieście działała też Synagoga Żydowska wybudowana w 1811r. oraz dwa Zbory Ewangelickie główny Zbór z 1786r. wybudowano z inicjatywy i dotacji Króla Pruskiego był to przepiękny zbór z wierzą zegarową, obiekt zniszczyli miejscowi komuniści na przełomie lat 70-tych i 80-tych minionego stulecia przerabiając go na dom kultury. Tej barbarzyńskiej dewastacji i świętokradztwu towarzyszyły liczne protesty mieszkańców i kościoła katolickiego oraz ewangelickiego. Obiekt był perłą zabytkową najwyższej klasy muzealnej , kolejny Zbór Ewangelicki na ul. Rybackiej powstał nieco później i zachował się do dni dzisiejszego. W Więcborskich Klasztorach działały kaplice klasztorne, gdzie również odprawiano nabożeństwa.

Na cmentarzu parafialnym w Więcborku działała kaplica wybudowana przez Potulickich z Więcborka w której również odprawiano nabożeństwa, wcześniej w tym miejscu istniał Kościół Rzymskokatolicki pod wezwaniem Świętej Katarzyny, Anny i Magdaleny. Pomimo wielorodności wyznaniowej wszyscy mieszkańcy żyli w zgodzie i wzajemnym poszanowaniu. Ogromną manifestacją Polskości i patriotyzmu w Więcborku stał się pogrzeb śp. Jana Bracka 13.05.1938r. współtwórcy II Rzeczypospolitej legendarnego pierwszego prezesa Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Więcborku. W pogrzebie uczestniczyły tysiące osób w tym najwyższe władzę Rzeczypospolitej Polskiej. Za trumną Jana Bracka obok Rodziny zmarłego szli Prezydent RP Ignacy Mościcki, Premier Rządu RP gen. Sławoj Składkowski, Marszałek Polski Edward Rydz Śmigły, przedstawiciele Wojska Polskiego, Kurkowe Bractwa Strzeleckie z całej Polski, wraz z licznymi delegacjami władz wojewódzkich, powiatowych i miejskich Więcborka. Trumna z ciałem Jana Bracka była wystawiona w więcborskim Kościele Rzymskokatolickim, z tego kościoła żegnali Jana Bracka przedstawiciele duchowieństwa. Kondukt pogrzebowy prowadził więcborski dziekan i kapelan KBS Więcbork Jan Wilmowski w asyście czterech księży. Grób Jana Bracka w Więcborku jest od 2015r, miejscem Pamięci Narodowej RP.

W tym czasie miasto Więcbork liczyło 4200 osób. Sytuacja polityczna była coraz bardziej napięta i doszło 01.09.1939r. do wybuchu II Wojny Światowej. Mieszkańcy przygranicznego Więcborka wraz z Wojskiem Polskim postawili silny opór hitlerowskiemu agresorowi w mieście i gminie zostały wysadzone wszystkie mosty drogowe i kolejowe by zatrzymać niemieckiego agresora. To spowodowało, że w pierwszych dniach września 1939r. powstał w Karolewie koło Więcborka jeden z pierwszych hitlerowskich obozów koncentracyjnych w czasie II Wojny Światowej w którym wymordowano 10 000 Polaków, Żydów, Niemców. W trakcie II Wojny Światowej. W pałacu w Runowie koło Więcborka rezydował Herman Guering i wiele razy odnotowano wizyty Adolfa Hitlera w Więcborku i Runowie. Bywali tu też Gudejan i Gebels.

Wyzwolenie Więcborka 27.01.1945r. przez Armię Sowiecką okazało się kolejnym zniewoleniem i okupacją mordowano mieszkańców miasta, duchowieństwo podpalano domy gwałcono kobiety. Magistrat miejski w Więcborku oprawcy komunistyczni zamienili na komendę NKWD i UB, tam też w piwnicach mordowali i torturowali mieszkańców Więcborka i okolic. Przy ulicy Dworcowej 3 komuniści utworzyli Komendę Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Zdarzały się też egzekucję na mieście jak zamordowanie oficera AK Emila Cuprysia. W Więcborku prężnie działała Armia Krajowa. Tysiące mieszkańców Więcborka i okolic komuniści z ZSRR i PRL deportowali do obozów koncentracyjnych w ZSRR na Ural Średni do obozu zagłady w Kopiejsku i Czelabińsku, Mijas, Dynaburgu z rozkazu władz PRL oraz Józefa Stalina i Berii. Z zesłania powróciło niewielu w tym Panowie Joachim Bracka, Henryk Piotrowski, Kamiński, Altman, Kozłowski, Rok, by opowiedzieć światu o tej strasznej zbrodni, świat i PRL jednak milczał o tym ponad pół wieku chroniąc przestępców stalinowskich z polski rodem.

Okres powojenny to liczne represje władz komunistycznych wobec rdzennej ludności Więcborka. W grudniu 1956r., więcborski Kościół Katolicki i plebania stają się rezydencją Biskupa Gdańskiego Karola Marii Spletta, którego komuniści z UB i NKWD bezprawnie deportowali z Więcborka i Polski 27.12.1956r. do Diseldorfu w RFN. W więcborskim Kościele Katolickim Biskup Gdański Karol Maria Splett odprawił ostatnie msze święte w Polsce, tu też pozostawił na pamiątkę swego pobytu to co miał najcenniejsze czyli kielich mszalny i patenę biskupa Gdańskiego. Po opuszczeniu komunistycznego więzienia przybywa do Więcborka i Runowa Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński, był to okres największych represji komunistów wobec polskiego kościoła. Okres komunizmu w Więcborku to ogromne zniszczenia dóbr kultury i wielu zabytków. Komuniści niszczą przepiękny kościół ewangelicki na ul. Pocztowej przerabiając go na dom kultury. Zniszczony zostaję dwór Potulickich, który przerobiono na szpital, komuniści niszczą zabytkowe elewację na budynkach w centrum miasta, podpalają pałac w Runowie dzieło sztuki architektonicznej najwyższej klasy zerowej tych niepowetowanych strat jest dużo więcej.

W 1970r. w wyniku fali protestów robotniczych na wybrzeżu która dotarła do Więcborka również w Więcborku płonie Urząd Miejski i komitet komunistycznej partii PZPR. Autorzy tych wydarzeń zostali dotkliwie ukarani przez komunistycznych przestępców. W 1975r. nastąpiła likwidacja powiatów w tym czasie komuniści wyłączyli z granic gminy Więcbork miejscowości Sośno, Zboże, Wysoka, Świdwie, Stebionek osłabiając celowo terytorialnie i liczebnie miasto i gminę Więcbork.

Rok 1980 spowodował liczne protesty społeczne i strajki, został wywalczony protestami społecznymi Niezależny Samorządny Zawodowy Związek Zawodowy SOLIDARNOŚĆ w Więcborku. Zanim to się stało stanęły wszystkie zakłady pracy w tym Toruńskie Zakłady Metalowe Towimor w Więcborku, Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolnego Więcbork, Kolejarze i stacja PKP Więcbork, Więcborskie Zakłady Jajczarskie, Zakłady Przemysłu Drzewnego, Tapicernia, Szpital w Więcborku. ZOZ Więcbork, Lekarze, Zakład Gospodarki Komunalnej, Więcbork, Urzędy Pocztowe, Administracja Miejsko – Gmina, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Więcbork, Sklepy, Eltor, Elwod, Nadleśnictwo, Spółdzielnia Niewidomych, Szkoły i Oświata Więcborska, PKS, SKR Witunia, Państwowe Gospodarstwa Rolne w mieście i gminie Więcbork i inne zakłady pracy. Pracowały zaledwie Policja, Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarna i Bloki Operacyjne Szpitala. W tym czasie powstał w Więcborku prężny podregion NSZZ Solidarność Bydgoszcz z Henrykiem Napieralskim na czele członkiem Komisji Krajowej NSZZ Solidarność.

13.12.1981r. został wprowadzony nielegalnie stan wojenny w Polsce, wielu więcborskich działaczy demokratycznych zostało internowanych i osadzonych w więzieniach w tym panowie Jan Kluch, Henryk Napieralski, Wojciech Andrzejewski, rozpoczął się okres represji działaczy i sympatyków Solidarności. Już w nocy z 12 na 13.12.1981r. zaczęły się w Więcborku pierwsze aresztowania, zostały zajęte przez SB, Milicję i ORMO biura NSZZ Solidarność, w Więcborku skonfiskowano wszystkie dokumenty, pieczęcie, maszyny drukarskie, zarekwirowano wszystkie sztandary więcborskich komisji zakładowych NSZZ Solidarność, które do dziś nie zostały zwrócone więcborskiej Solidarności. Wprowadzona została godzina policyjna i przepustki bez których nie można był się przemieszczać do innych miast w Polsce. Wprowadzono cenzurę korespondencji włącznie z cenzurą prywatnych listów, zostały wyłączone wszystkie zakładowe i prywatne telefony, przestały nadawań stacje radiowe i telewizyjne, wstrzymana druk prasy. Po mieście krążyły patrole milicji i ORMO. Na ulicach Więcborka pojawiły się czołgi i wozy opancerzone z ludowym wojskiem polskim i ZOMO. Wielu działaczy opozycji demokratycznej było nękanych przez ORMO, SB i Milicję Obywatelską, zamykano ich regularnie do aresztów na 24 lub 48 godzin, to jednak nie złamało ducha walki w więcborskich działaczach niepodległościowych. Głośnym echem odbiło się skatowanie przez więcborskich milicjantów i ormowców w stanie wojennym panów Śmielińskiego i Zbonika. Podobnie było z obywatelem francuskim którego więcborscy milicjanci i SBecy skatowali do nieprzytomności i doprowadzili go do amputacji jąder, co notabene miało miejsce w więcborskim szpitalu. W trakcie stanu wojennego, aresztowano wielu działaczy z przyczyn politycznych za działalność solidarnościową w tym panów Ikierta, Wiśniewskiego i Świnkę.

Za represje na tym terenie wobec działaczy demokratycznej opozycji solidarnościowej z Więcborka odpowiadał komisarz stanu wojennego kapitan bezpieki Perliński z Komendy Rejonowej Milicji Obywatelskiej w Sępólnie, którego po miesiącu zastąpił mjr. Rutkowski pełniąc tą funkcję do końca stanu wojennego. Pomimo tych represji powstał w Więcborku silny ośrodek opozycyjny NSZZ Solidarność, Konfederacji Polski Niepodległej i Federacji Młodzieży Walczącej. W mieście mieściło się centrum poligraficzne Solidarności na Pomorze i Kujawy, po domach prywatnych były rozlokowane liczne powielacze i maszyny drukarskie zdelegalizowanej przez komunistów Solidarności, które produkowały czasopisma i ulotki niepodległościowe. W tym czasie za takie działanie groziło wieloletnie więzienie i liczne represje. W mieście i gminie Więcbork ukrywało się wielu działaczy zdelegalizowanej przez komunistów Solidarności jak i wielu innych organizacji niepodległościowych. W Więcborku organizowano też dużo nielegalnych wystąpień i demonstracji ulicznych przeciw komunistycznym władzą PRL włącznie z pochodami ulicznymi, co doprowadzało komunistycznych przestępców do szału.

Głośnym echem odbiło się w Polsce próba wysadzenia pomnika sowieckiego na więcborskim Rynku, który płonął pod koniec grudnia 1988r. do wczesnych godzin rannych. Nawet miejscowa straż pożarna nie chciała go gasić. Do najaktywniejszych działaczy opozycyjnych tego okresu należy zaliczyć; Pana Henryka Napieralskiego, Bronisława Stranca, Andrzeja Ikerta, Ryszarda Szponarskiego, Marka Ciastonia, Anastazje Mróz, Tomasza Birkholza, Eleonorę Cybulską, Grzegorza Schwede, Wojciecha Andrzejewskiego, Ks. kanonika Tadeusza Słomińskiego, profesora Andrzeja Chrzanowskiego, ks. Franciszka Kurowskiego, doktora Tadeusza Suszyńskiego, Rozalię Piszczek, Jana Klucha, Tomasza Bracka, ks. Andrzeja Srebrzyńskiego, Marka Januszewskiego, ks. Henryka Kiedrowskiego, Franciszka Małka, Martę Bracką, Sławomira Śmielińskiego, oficera AK Wacława Zakościelnego, ks.Wiesława Herolda, Andrzeja Birkholza, więcborską siostrę zakonną Augustynę, Macieja Zbonika, Romana Świnka, Adama Holka, Andrzeja Chatłasa, oficera AK Stanisław Gębala, Renate Bracką, Józefa Kosiniaka, Janusza Holka, Jana Grabowskiego, Z. Słomę, Stefana Wieczorkiewicza, Longina Kuicha, Marie Małek, Jana Szylke, doktora Władysława Wójcika, Lech Bardońskiego, Jana Grabowskiego i wielu innych. W Więcborku regularnie wydawane było podziemne czasopismo solidarnościowe ”Suwerenność”.

Na uwagę zasługuje silny odział więcborsko – bydgoski Federacji Młodzieży Walczącej, któremu przewodniczył Tomasz Bracka od połowy lat 80-tych do upadku komunizmu w Polsce. Najaktywniejsi działacze antykomunistyczni FMW Więcbork otrzymali w 2016r. decyzją Prezesa SMFW Roberta Kwiatka najwyższe odznaczenia FMW, w gronie odznaczonych są: Tomasz Bracka, Jacek Kanabaj, pośmiertnie Zdzisława Weber, Grzegorz Schweda, Jacek Mikołajczak, Barbara Leśniewska, Dariusz Berent, Tomasz Holka, Piotr Zieliński, Piotr Losy, Piotr Januszewski, Longin Kuich, Piotr Potyrała.

W 1983r. komunistyczne władzę Więcborka obchodzą fikcyjne 600 lecie Więcborka mając pełną świadomość, że miasto jest bynajmniej starsze o 300 lat. W tej farsie uczestniczyli czołowi działacze komunistyczni stanu wojennego w tym gen. Czesław Kiszczak i członek KC PZPR Waldemar Świrgoń, wraz z całą bydgoską świtą z PZPR i WRON. Na domiar złego obchodzona przez nich rocznica 600 lecia to rocznica spalenia miasta czyli ”pentus dewastatus” podczas wojny z 1383r. pomiędzy Grzymalitami a Pęperzyńskimi o tereny miasta Więcbork, precyzyjnie piszę o tym Janek z Czarnkowa w swojej kronice z 1383r.

W 1989r. Polska odzyskuję niepodległość, a wraz z nią Więcbork. W Więcborku powstaje 23.04.1989r. więcborski Komitet Obywatelski NSZZ Solidarność, który zakładają: Jan Kluch, Marek Januszewski, Bronisław Stranc, Ryszard Szponarski, Andrzej Chatłas, Tomasz Bracka, Jan Grabowski, Janusz Holka, Maria Górska, Józef Kosiniak, Kazimierz Wilczyński, Z Słoma i inni. Przewodniczącym został wybrany pan Marek Januszewski. Największym wyróżnieniem dla antykomunistycznej opozycji z Więcborka staję się powołanie 21.12.1989r. kawalera Krzyża Wolności i Solidarności Tomasza Bracka na członka Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z ramienia opozycji solidarnościowej. Nieco później profesor Robert Głębocki z Więcborka zostaję pierwszym demokratycznym Ministrem Edukacji z Więcborka w Rządzie RP Jana Bieleckiego.

Okres od obalenia komunizmu to największy rozwój w powojennej historii miasta i gminy Więcbork, który notabene trwa do dziś. W 1993, 1998, 2001r. Sejm RP powołuję powiat więcborsko – sępoleński, który bezprawnie zablokowała Rada Ministrów RP w 1998r., przy udziale ówczesnych burmistrzów Więcborka i Sępólna Kr. i który to powiat bezprawnie blokuję do dziś starostwo i Rada Powiatu w Sępólnie Kr. Już czas najwyższy przerwać ten gwałt na demokracji i gminie Więcbork. Warto dodać, że Rada Ministrów RP do dziś wyraża zgodę na jego przywrócenie w tym celu wymagane są stosowne uchwały Rady Powiatu w Sępólnie Kr. akceptujące powiat więcborsko – sępoleński.

Decyzją Wojewody Bydgoskiego z 1998r., zostaję powołany Krajeński Park Krajobrazowy z siedzibą urzędową w Więcborku, jest to największy park krajobrazowy w województwie kujawsko – pomorskim i trzeci co do wielkości w Polsce składający się z gmin: Więcbork, Kęsowo, Sępólno Kr., Sośno, Mrocza. 23.03.2002r. Papież Św. Jan Paweł II przyjmuję z rąk Tomasza Bracka honorowe obywatelstwo Miasta i Gminy Więcbork przy niechęci ówczesnych władz Więcborka, które od 1999r. nie chciały wykonać podjętej uchwały o nadaniu Jego Świątobliwości honorowego obywatelstwa miasta i gminy Więcbork, szydząc sobie w ten sposób z Świętego Jana Pawła II.

W 2002r Tomasz Bracka dokonał reaktywacji 283 – letniego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Więcborku i zostaje jego pierwszym prezesem w III RP, a w 2011r. królem KBS Więcbork Janem Tomaszem I, bractwo działa do dnia dzisiejszego i odnowiło przedwojenną siedzibę oraz strzelnicę. W 2004r. w Więcborku zorganizowano Ogólnopolskie Igrzyska Olimpijskie sportowców zrzeszenia LZS w sportach letnich Ateny 2004r. Obecny Więcbork to miejscowość turystyczna z licznymi pałacami, hotelami, motelami, pensjonatami i kilkunastoma ośrodkami wczasowymi i gospodarstwami agroturystycznymi położonymi wokół czterdziestu więcborskich jezior, otoczonych licznymi lasami i wzgórzami morenowymi. W mieście działają szkoły Licealne, Techniczne, Zasadnicze Zawodowe, Policealne. Od 363 lat działają tu szkoły powszechne, oraz gimnazjum i szkoła podstawowa. W mieście od lat działa przedszkole wraz Placówką Opiekuńczo Wychowawczą z Domem Środowiskowym i Państwowym Domem Pomocy Społecznej w Suchorączku .

Miasto posiada nowoczesną oczyszczalnie ścieków, własne wodociągi, stację energetyczną, elektrociepłownie, centralę telefoniczną. W mieście działają liczne zakłady pracy największe z nich to Więcborskie Zakłady Metalowe Wizamor, Gabi Bis, Bemix, Nadleśnictwo Runowo, ZOZ Więcbork, Szpital Powiatowy, ZGK, PHU Seydak, Ronet.

Więcbork ma doskonałą bazę sportową, która składa się z miejskiego stadionu lekkoatletycznego, dwóch boisk piłkarskich. Miasto posiada hale widowiskowo sportowe, siłownie byłego I ligowego Klubu KS Grom Więcbork, tor motocrossowy, pola do piłki plażowej i tor regatowy na jeziorze więcborskim, którego powierzchnia to 210 ha. W mieście istnieją dwa boiska wielofunkcyjne, dwa korty tenisowe, strzelnica sportową, ślizg wodny dla dzieci. Powstały też nowoczesne hale sportowe, są tu liczne wypożyczalnie sprzętu wodnego i rowerów. W pobliskim pałacu w Runowie powstał basen kryty, spa jacuzzi.

W mieście funkcjonują instytucję powiatowe w tym Szpital Powiatowy, Pogotowie Ratunkowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Policja, Straż Pożarna, Powiatowy ZOZ, Powiatowy Orzecznik Niepełnosprawnych, Centrum Edukacyjne w Więcborku. Przez Więcbork przebiegają trzy drogi wojewódzkie, do niedawna drogi krajowe w kierunku Złotowa, Nakła, Mroczy, Bydgoszczy, Chojnic, Tucholi, Wyrzyska, Piły, Szczecina, Poznania, Gdańska, Sępólna Kr, W mieście przecinają się dwie linie kolejowe relacji Świecie – Więcbork – Złotów oraz Oleśnica – Gniezno – Nakło – Więcbork – Chojnice, jest tu stacja węzłowa i dworzec PKP. Przez Więcbork przebiega też magistrala kolejowa BIS Północ – Południe. Do Więcborka można dojechań z wszystkich stron Polski. Od kilku lat działa w mieście nowy dworzec autobusowy PKS przy ul Gdańskiej.

W mieście funkcjonują następujące obiekty sakralne: Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Więcborskiej w kościele rzymskokatolickim, kaplice katolickie w klasztorze Sióstr Franciszkanek oraz w szpitalu powiatowym i na cmentarzach parafialnym i komunalnym. W gminie Więcbork działają zabytkowe kościoły katolickie w Runowie Krajeńskim, Pęperzynie, Sypniewie, Zabartowie i Zbożu. Również w PDPS Suchorączek działa kaplica katolicka.

Miasto i gminę Więcbork tworzą: miasto Więcbork, oraz wsie sołeckie Borzyszkowo, Czarmuń, Dalkowo, Frydrychowo, Górowatki, Jastrzębiec, Jeleń, Lubcza, Nowy Dwór, Pęperzyn, Puszcza, Runowo Krajeńskie, Suchorączek, Śmiłowo, Witunia, Wymysłowo, Zabartowo, Zakrzewek, Zakrzewska Osada, Zgniłka, oraz wsie niesołeckie Adamowo, Dąbie, Dorotowo, Dwanaście Apostołów, Karolewo, Katarzyniec, Klementynowo, Młynki, Runowo Młyn, Stara Lubcza, Werski Most, Wilcze Jary.

Burmistrzami Więcborka od 1920 r. byli: 1)Jan Kabat, 2) E. Piotrowski (komisaryczny), 3) L Chmielnicki (komisaryczny), 4) Piotr Lindecki, 5) Franciszek Kucharski. Okupacja hitlerowska funkcję Burmistrza Więcborka pełnił 6) Erich Goede, a jego odpowiednikiem w obwodzie urzędowym Więcbork wieś był Wilhelm Lenz. Burmistrzowie w PRL od 1945r. 7) Jan Siuda (komisaryczny), 8) A Woźniak, 9) Danielek. Komunistyczne władze PRL zlikwidowały urząd burmistrza i powołano w to miejsce urząd naczelnika. Naczelnikami Więcborka byli: Franciszek Zieliński, Franciszek Posieczek, Leszek Tumiński, Ksawery Niemczyk. Burmistrzowie w III RP cdn 10) Andrzej Chrzanowski, 11) Andrzej Marach, 12) Paweł Toczko, 13) Waldemar Kuszewski (obecnie urzędujący).

Przepiękne krajobrazy i walory turystyczne Więcborka, oraz czterdzieści więcborskich jezior połączonych pięcioma rzekami spowodowały masową rozbudowę infrastruktury turystycznej miasta i gminy Więcbork. Nasze miasto i gminę odwiedza rocznie kilkadziesiąt tysięcy turystów i gości. W latach 2012/13r. Więcbork doczekał się kompleksowej przebudowy Rynku i plaży miejskiej budową nowego molo widokowego i nowoczesnym kompleksem sportowo – wypoczynkowym. To samo dotyczy gruntowej przebudowy infrastruktury w lasku miejskim z odbudową strzelnicy i kawiarenki brackiej. Na plaży miejskiej w Więcborku wykonano szereg inwestycji w tym budowę kortu tenisowego, pomieszczeń socjalnych, sanitarnych i gastronomicznych, wybudowano dwa pola do piłki plażowej położono nową nawierzchnię plaży miejskiej zamontowano stylowe latarnie, oraz wybudowano nowe miejsca parkingowe.

W ostatnich latach powstał Orlik 2012, nowe targowisko miejskie, plaże w Śmiłowie, Lubczy, Czarmuniu. Kolejne molo i wypożyczalnia sprzętu wodnego powstały na plaży w Więcborku. Rozbudowany został za 40 mln zł. szpital powiatowy w Więcborku. Powstały liczne obiekty turystyczne i wędkarskie z stanicą PZW w Więcborku. Przebudowano więcborską promenadę i zamontowano nowe latarnie oraz ławeczki. Powstało nowe rondo przy ul. Gdańskie, a kolejne powstanie przy ul. Wyzwolenia w 2016r. W Sypniewie wybudowano nowoczesną salę gimnastyczną. Skanalizowano ściekowo prawie cały Więcbork, Witunię i Sypniewo oraz inne miejscowości gminy Więcbork. To samo dotyczy budowy ponad 200 km nowych wodociągów w gminie Więcbork. Pojawiły się liczne place zabaw, wyremontowano świetlice wiejskie.

Zmodernizowano stację wodociągów miejskich, wznowiono turystyczne przewozy pasażerskie i towarowe na stacji PKP Więcbork, w mieście i gminie pojawiły się nowe chodniki i ulice z licznymi obiektami sportowymi. Rozbudowany i zmodernizowany został cmentarz komunalny w Więcborku. Zrekultywowane zostało więcborskie wysypisko śmieci w Dalkowie. Wyremontowano budynki oświaty i gminne w tym MOPS, MGOK, UM Więcbork. Jest pozytywna decyzja władz wojewódzkich w Toruniu na rzecz budowy obwodnicy dla miasta Więcbork i kolejnego ronda przy ul. Wyzwolenia przy cmentarzu oraz nowego skrzyżowania przy ul. Wyzwolenia – Złotowskiej i Hallera. Miasto niebawem zostanie ponownie zgazyfikowane i wznowi stałe połączenia osobowe na linii PKP Nakło – Więcbork – Chojnice. Planowana jest też rekonstrukcja więcborskiego grodu z VII w. oraz zabudowa i osuszenie lupinku.

Więcbork to także miejsce licznych koncertów znanych gwiazd polskiej estrady wstępowali tu między innymi: Jan Kiepura, Ewa Bem, Anna Jantar, Alibabki, Joachim Perlik, Irena Jarocka, Andrzej Zaucha, Halina Frąckowiak, Andrzej Dobber, Hanka Bielicka, Grażyna Łobaszewska, Joanna Zagdańska, Jarosław Śmietana, Jerzy Kamas, Zbigniew Namysłowski, Andrzej Rybiński, Roma, Stachurski, Big Cyc, Kobranocka, Żuki, T-Love, Enej, Robert Janowski, Leszcze, Jerzy Kryszak, Jorgo Skolias, Ryszard Rynkowski, Jan Pietrzak, Karin Stanek, Vox, Krzysztof Krawczyk, Norbi, Zajazd, Tadeusz Drozda, Elita, Marcin Daniec, Alosza Andrejew, Aventauer, Mariusz Lubomski, Pabieda, Qvo Vadis, DKD, Krzysztof Daukszewicz, Wały Jagiellońskie i Rudi Shubert, Mrozu, Eldo, Cytrus, Bank, Bohdan Smoleń, Danuta Ring, Jacek Cygan, Veegas, Góralska Hora, Pieczarki, Róże Europy, Kasia Sobczyk, Urszula Sipińska, Mesajah, Damian Holecki, Teresa Werner, Hades, OSTR, Leonard Luther, Boys, Pectus, Orkiestra Symfoniczna z Poznania, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej z Bydgoszczy. W Więcborku od lat odbywa się międzynarodowy festiwal poetycki Pobocza.

Znani politycy którzy odwiedzili Więcbork w okresie II RP: Marszałek RP Józef Piłsudski, Marszałek RP Edward Rydz Śmigły, Prezydent RP Ignacy Mościcki, Premier RP gen. Sławoj Składkowski, gen. Józef Haller, Premier RP Janusz Jędrzejewicz, gen. Kazimierz Sosnkowski, główny komisarz Policji Janusz Jagrym – Maleszewski, szef kancelarii prezydenta RP płk. Jan Głogowski, szef departamentu kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Janusz Korcz, dyrektor lasów państwowych Teofil Lorkiewicz, Minister Spraw Wojskowych Zbigniew Kasprowicz.

Okupacja hitlerowska: Herman Guerig, Adolf Hitler, gauleiter i namiestnik Pomorza Gdańskiego Albert Forster, Gebels, Gudejan.

Okupacja komunistyczna PRL: Premier Piotr Jaroszewicz, Minister Sportu Aleksander Kwaśniewski, Premier i Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji gen. Czesław Kiszczak, Waldemar Świrgoń, Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Polski Józef Glemp.

Znani politycy odwiedzający Więcbork w III RP: Minister Budownictwa Aleksander Paszyński, Lech Kaczyński, Minister Oświaty Robert Głębocki, Minister Ochrony Środowiska Antoni Tokarczuk, Marszałek Senatu Andrzej Stelmachowski, Prezes PSL i Prezes NIK Janusz Wojciechowski, Minister Rolnictwa Wojciech Mojzesowicz, Vice Premier Rządu RP Andrzej Lepper, Minister Sportu Grzegorz Schreiber, Minister Spraw Zagranicznych Radek Sikorski, Minister Zdrowia Ewa Kopacz, Marszałek Województwa Kujawsko Pomorskiego Piotr Całbecki, Premier RP Leszek Miller, Marszałek Senatu RP Jan Wyrowiński, Komisarz UE Janusz Lewandowski, Prezydent Polski Bronisław Komorowski z małżonką Anną Komorowską 12.11.2014r, oraz wielu wojewodów bydgoskich i kujawsko pomorskich w tym Ewa Mes.

Warto odwiedzić Więcbork, warto zainwestować w Więcbork i jego dalszy rozwój. Warto zainwestować w więcborską turystykę poprzez budowę kolejnych ośrodków wczasowych, moteli, hoteli i pensjonatów. Trzeba ponownie i niezwłocznie zgazyfikować Więcbork na co jest już zgoda Pomorskiej Spółki Gazownictwa w Bydgoszczy. Po mojej skutecznej interwencji, PKP SA i PKP PLK z Urzędem Marszałkowskim w Toruniu wznowią przewozy pasażerskie na linii kolejowe 281 relacji Nakło n/Not – Więcbork – Chojnice i przeprowadzą rewitalizację tej linii kolejowej po 45 latach zaniedbań. Po kolejnej mojej skutecznej interwencji jest pozytywna decyzja Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu i ZDW Bydgoszcz w sprawie budowy obwodnicy Więcborka na którą przeznaczono dofinansowanie w kwocie 26 000 000 zł. Doprowadziłem również do pozytywnej finalizacji budowy kolejnego ronda przy DW 241 i 242 przy ul. Wyzwolenia w Więcborku, oraz budowę nowego skrzyżowania przy DW 241 i 189 przy ulicach Wyzwolenia, Hallera i Złotowskiej w Więcborku. Niech te inwestycje będą skromnym podziękowaniem, za poparcie mnie w wyborach parlamentarnych i prezentem ode mnie oraz władz wojewódzkich dla 1400 letniego Więcborka.

Tomasz Bracka