Książę Andrzej Zebrzydowski z Więcborka Biskup Krakowski Kapelan Królowej Bony zapomniany przez więcborski kościół i władzę Więcborka !!!

23 maja 2019 r minie 459 rocznica śmierci celowo zapomnianego w Więcborku przez władze miejskie i miejscowy kościół katolicki  biskupa krakowskiego kapelana Królowej Bony księcia Andrzeja Zebrzydowskiego rodem z Więcborka, który zmarł w drodze z Więcborka na Wawel 23. maja 1560 r. we Wrześni k/Poznania.

Andrzej Zebrzydowski herbu Radwan (ur. 1496 w Więcborku, zm. 23 maja 1560 we Wrześni) – biskup krakowski od 25 lutego 1551, kujawski w latach 1546–1551, chełmski od 8 czerwca 1545 do 19 marca 1546, kamieniecki od 1543, sekretarz Zygmunta I Starego, kanonik kapituły katedralnej poznańskiej instalowany w 1525 roku^[1].

W 1518 rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej skąd przeniósł się do Bazylei, gdzie był uczniem Erazma z Rotterdamu, a następnie w 1529 do Paryża, gdzie studiował prawo i teologię. Ostatecznie studia zakończył w 1530 w Padwie. Koszty jego kształcenia pokryli: biskup krakowski Piotr Tomicki oraz prymas Andrzej Krzycki, który był jego wujem.

W 1530 został kanonikiem krakowskim, a rok później płockim. Pełnił także funkcje kapelana królowej Bony. W 1555 już jako biskup krakowski próbował zatrzymać ją w Polsce prosząc by nie wyjeżdżała do Bari.

Był posłem Zygmunta I Starego na sejmik województwa poznańskiego i kaliskiego w Środzie w 1542 i 1543 roku^[2].

Sprawowanie przez niego biskupstwa nastąpiło w okresie masowego przechodzenia szlachty na kalwinizm a mieszczaństwa na luteranizm. Oburzony na króla Zygmunta II Augusta iż ten nie próbuje temu zapobiegać w 1558 opuścił Kraków i przeniósł się do rodzinnego Więcborka. Zmuszony do powrotu przez kapitułę krakowską zmarł w trakcie podróży. Został pochowany w katedrze wawelskiej w kaplicy obok zakrystii.

W Krakowie jako kanonik, a później jako biskup, mieszkał przy ulicy Kanoniczej 12.

W krużgankach klasztoru OO Franciszkanów zachował się jego portret, a w katedrze pomnik nagrobny autorstwa Jana Michałowicza z Urzędowa. źródło wikipedia

Teraz już wiemy, że to właśnie biskup Andrzej Zebrzydowski przeniósł z Wawelu do więcborskiego zamku siedzibę królewskiego biskupa krakowskiego. Działo się to w latach 1558 – 1560 r. kiedy to biskup krakowski książę Andrzej Zebrzydowski prowadził swoją królewską działalność duszpasterską z więcborskiego zamku zebrzydowskich, gdzie się urodził w 1496 r.

Właśnie z więcborskiego zamku biskup krakowski Andrzej Zebrzydowski prowadził negocjację z Królem Polskim Zygmuntem II Augustem odnośnie swojego powrotu na Wawel. Niewielu wie, że w tym czasie na więcborskim zamku bywała również Królowa Bona, która rozbudowała więcborski zamek swojego kapelana królewskiego biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego.

Przypominam, że za więcborskim zamkiem znajdowała się droga krzyżowa, do której Zebrzydowscy przywiązywali ogromną wagę. Więcborski zamek Zebrzydowskich to budowla z groblami, fosami, mostami zwodzonymi i wszystkimi przynależnościami rycerskiego zamku. źródło naukowe ”Tamże”. Po śmierci bp. Andrzeja Zebrzydowskiego 23. 05. 1560 r. w drodze z Więcborka na Wawel we Wrześni k/Poznania, rodzina biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego rozpoczęła budowę drogi krzyżowej w Kalwarii Zebrzydowskiej, która powstałą z inicjatywy i fundacji Zebrzydowskich z Więcborka i działa do dnia dzisiejszego.

Zamek rycerski biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego stał po drugiej stronie jeziora więcborskiego w znacznej odległości od miejsca, w którym znajdował się poprzedni zamek Grzymalitów z Więcborka. Było to po wschodniej stronie miasta, według jego dzisiejszego położenia, obecnie ul. Zamkowa i Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego nadana z mojego wniosku kilka lat temu. Źródło informacji  historycznej i naukowej: ”Tamże” oraz ”Otto Georkie Der Kreis Flatow Złotów 1818r., s640”. Była to budowla z groblami, fosami, mostami zwodzonymi i wszystkimi przynależnościami rycerskiego zamku. źródło naukowe ”Tamże”.

Przyczyną opuszczenia stolicy Polski w Krakowie i zamku królewskiego na Wawelu przez królewskiego kapelana bp. Andrzeja Zebrzydowskiego była obojętność Króla Polski Zygmunta II Augusta  wobec przechodzenia szlachty polskiej na kalwinizm i protestantyzm, co wywołało gniew królewskiego biskupa rodem z Więcborka i przeniesienie do Więcborka swojej siedziby na dwa lata.

Zwłoki biskupa Zebrzydowskiego spoczywają do dziś w rodzinnej kaplicy Zebrzydowskich na krakowskim Wawelu. Szkoda, że władze miejskie i parafialne Więcborka nie potrafią wyeksponować i uczcić tego istotnego w dziejach naszego miasta i kościoła katolickiego faktu. Przypominam radnym i burmistrzowi, że to w końcu były jeden z najsłynniejszych mieszkańców Więcborka, więc przestańcie zacierać w pamięci mieszkańców i turystów ten fakt historyczny. Fresk z podobizną biskupa Zebrzydowskiego, i jego wuja Prymasa Polski Andrzeja Krzyckiego oraz Królowej Bony znajduję się w więcborskim kościele katolickim nad ołtarzem Jezusa zmartwychwstałego.

Czas najwyższy by władze miejskie i kościelne Więcborka upamiętniły ten fakt w publikacjach i na swoich stronach internetowych oraz na obelisku w miejscu, gdzie przez wiekami stał więcborski zamek Zebrzydowskich, a następnie Potulickich z Więcborka.  Przecież tam była przez dwa lata stolica królewskiego kościoła katolickiego w Polsce ! Postać więcborskiego Biskupa utrwalona jest też w filmie Królowa Bona, której więcborski biskup był kapelanem.  Zatem starczy zafałszowywania historii prastarego Więcborka przez burmistrzów i proboszczów w tym PRLu BiS zwanym III RP ! Czas na pielgrzymki z Więcborka na Wawel i do Kalwarii Zebrzydowskich oraz msze za spokój duszy więcborskiego biskupa w więcborskim kościele katolickim  !!!

Tomasz Roman Bracka