360 lat więcborskiej oświaty !!!

W 2013 roku więcborska oświata obchodzi jubileusz 360 lat od powstania pierwszej udokumentowanej szkoły powszechnej. W 1653 roku istniała już w Więcborku szkoła przy więcborskim Kościele Parafialnym. Nauczycielem był wówczas pan Stefańczyk. Uczęszczali do niej tylko chłopcy. Nauka ograniczała się do czytania, nauki modlitw i pieśni religijnych. Była to szkoła katolicka, działająca wedle prawa obowiązującego w Królestwie Polskim.

W 1853 roku istniały w naszym mieście już dwie szkoły, jedna dla katolików, a druga dla ewangelików. Uczyło w niej dwóch nauczycieli, utrzymywanych przez mieszkańców miasta ze specjalnych podatków. W tym też okresie przebywał w Więcborku nauczyciel żydowski. Do szkoły uczęszczało wtedy 68 ewangelików, 32 katolików i 13 żydów. W roku 1820 w Więcborku do szkoły uczęszczało tylko 50% dzieci.

W okresie zaborów każde dziecko było zobowiązane do nauki języka niemieckiego. Od 1834 roku we wszystkich klasach szkół powszechnych na naukę czytania w języku polskim przeznaczano 7 godzin tygodniowo. W Więcborku istniała wtedy, szkoła ludowa. Uczęszczały do niej dzieci nie tylko z miasta, ale i z okolic. Pisał o tej szkole L. Rzepecki w ”Obrazie katolickich szkół elementarnych” w 1867 roku. Od 1865r. w szkole tej uczono w języku polskim nauki religii i podstaw nauki elementarnej. Zgoda ta obowiązywała wszystkie szkoły znajdujące się na terenie zaboru.

11 marca 1872 roku po licznych wiecach szkolnych mających na celu uzyskanie większych swobód, szkoły zostały oddane pod całkowity nadzór państwa niemieckiego. Równocześnie zaostrzono represje wobec uczniów pochodzenia polskiego. Od 1900 roku władze zezwoliły używać języka polskiego wyłącznie przy nauce religii w klasach od I do III szkół ludowych. W 1887r. utworzono w Więcborku pierwszą szkolę dla dziewcząt. Trzynaście lat wcześniej w 1874 roku połączono szkolę ewangelicką z katolicką tworząc szkołę dla wszystkich wyznań. Nauczycielami w niej byli już ludzie świeccy.

W latach 1906-07 na terenach zaboru pruskiego, w tym także w Więcborku wybuch strajk szkolny. Spowodowało go wprowadzenie języka niemieckiego w nauce religii. Uczniowie wystąpili w manifestacji i w ramach protestu, udzielali odpowiedzi w języku polskim. Bardzo świadomie przeciwstawiali się germanizacji uczniowie szkół średnich. W roku 1867-68 z rejestracji dokonanej w gimnazjum złotowskim dowiadujemy się, że wśród uczniów znajdował się również mieszkaniec Więcborka – Jan Ziekowski, syn bednarza.

W Więcborku działało w tych latach tzw. ”Kółko Śpiewacze”. Organizowało ono polskie imprezy teatralne dla mieszkańców Więcborka i okolic. Z ”Dziennika Bydgoskiego” z 1911r. nr. 107 dowiadujemy się o wystawieniu 30 kwietnia 1911 roku w sali teatralnej pana Rywolta sztuki pt. ”Genowefa”. Wywołała ona wiele dyskusji, niektórzy redaktorzy uważali, że scena amatorska powinna wstawiać sztuki ludowe, a nie dramaty. Mimo tych głosów, ”Kółko Śpiewacze” z Więcborka w latach 1911-13 działało bardzo aktywnie wystawiając kolejne sztuki:
* W.Lebińskiego ”Kamieniarz albo Piosenka z fartem”
* W.L.Anczyca ”Łobzowanie”
* J.Chociszewskiego ”Genowefa”
* I.Tłoczyński ”Fatalna Szafa”
* E.Soribego ”Szpital wariatów”
* P.Kołodzieja ”Dziesięć tysięcy Marek” i ”Bogata wdowa”
* J.N.Kamieńskiego ”Kominiarz i młynarz”
* J.Górskiego ”Posag w Kominie”
Wśród Polaków duch narodowy przetrwał do końca zaborów, pomimo iż stanowiliśmy tylko 45% ludności miasta. Świadczy o tym nie tylko działalność szkolnictwa ale i skupionych przy oświacie kół śpiewaczych i teatralnych, religijnych i militarnych jak KBS Więcbork. Ogromny wpływ na odzyskanie niepodległości a co za tym idzie swobody w oświacie mała nieugięta postawa duchownych kościoła katolickiego, młodzieży szkolnej. Decydujący wpływ na odzyskanie niepodległości i swobody w więcborskiej oświacie miał udział mieszkańców Więcborka walkach o wolność w Postaniu Styczniowym i Wielkopolskim.

Od 1914 roku wydawana była w Więcborku ”Gazeta Więcborska”. Było to urzędowe czasopismo władz miejskich i więcborskiego sądu. Za niecały rok gazeta więcborska, będzie świętować 100 lat swego istnienia.

W okresie międzywojennym więcborska szkoła powszechna istniała na ul. Gen.J.Hallera w miejscu byłego ośrodka zdrowia. Za sprawą ówczesnych władz miejskich w tym mego pradziadka Jana Bracka członka Zarządu Miasta Więcbork i Radnego z ramienia BBWR zdecydowano o budowie nowej szkoły powszechnej w Więcborku, która została oddana do użytku w sierpniu 1936r. Szkoła ta istnieje do dziś przy Al. 600-lecia, gdzie obecnie mieści się Gimnazjum w Więcborku. To budowniczy tej szkoły powinni być jej patronami o czym władze miejskie Więcborka znowu zapomniały. W tym czasie w starej szkole działała też Więcborska Szkoła Zawodowa. Przypominam, że w okresie II Rzeczypospolitej Urząd Miejski w Więcborku i Poczta Polska mieściły się nieodpłatnie w prywatnym domu mego pradziadka Jana Bracka na więcborski Rynku i na ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warto o tym zawsze pamiętać bo w tym czasie po 125 latach zaborów był to wielki wyczyn. Na marginesie dodam że również w naszym domu na Rynku mieszkał pierwszy demokratyczny burmistrz Więcborka mgr. Piotr Lindecki pochodzący z Sępólna Kr.

Po zakończeniu II Wojny Światowej w Więcborku uruchomiono pierwszą szkołę w powiecie. W tym czasie w 1945 roku więcborska oświata pracowała w niezwykle trudnych warunkach. Szkoła Powszechna i Zawodowa mieściły się w jednym budynku szkoły podstawowej gdzie mieściły się również: Państwowa Szkoła Zawodowa i Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Licealnego, które w roku szkolnym 1946/47 przeniesiono do klasztoru Sióstr Diakonistek przy ul. Mar. Józefa Piłsudskiego obecnie ul. Pocztowa.

W 1964 roku powstaje w Więcborku nowa Szkoła Podstawowa Nr.2 przy ul Wyzwolenia, szkoła ta działa do dnia dzisiejszego. W latach 90-tych minionego stulecia reaktywowano więcborskie Gimnazjum w przedwojennej szkole powszechnej. Do dziś działa prężnie więcborskie Liceum Ogólnokształcące, które rok temu chciał zniszczyć starosta sępoleński. W klasztorach sióstr Diakonistek działają liczne szkoły zawodowe, techniczne i policealne. Po odzyskaniu przez Polskie niepodległości w 1990r. i uwolnieniu się z pod okupacji ZSRR, więcborska oświata zaczyna działać niezależnie. Zainicjował to pierwszy burmistrz wolnego Więcborka pan Andrzej Chrzanowski przy wsparciu ministra edukacji z Więcborka śp. Roberta Głębockiego. W latach 90-tych w mieście powstało z inicjatywy burmistrza Andrzeja Maracha nowe Przedszkole i Biblioteka Miejska. Obie placówki działają do dnia dzisiejszego.

W ostatnich trzech latach wszystkie obiekty szkolne i przedszkole w Więcborku zostały wyremontowane. Szkoły i przedszkole doczekały się wymiany stolarki okiennej, ocieplenia i nowych elewacji. Przy gimnazjum powstało boisko wielofunkcyjne, a przy podstawówce kompleks boisk sportowych ”Mój Orlik 2012”. Remontu doczekały się wszystkie szkolne dachy i sale gimnastyczne w Więcborku. Natomiast w tym roku rozpoczęła się budowa nowej sali gimnastycznej w Sypniewie, której inwestorem jest miasto Więcbork. Również w tym roku zostanie ocieplone i odmalowane przedszkole w Sypniewie na co już zabezpieczono wymagane środki finansowe.

Najgorzej z obiektów oświaty prezentuje się budynek Biura Obsługi Oświaty Samorządowej w Więcborku przy ul. Pocztowej, który zwyczajnie odstrasza przechodniów swoja brzydotą. Zachęcam władze miejskie i dyrektora BOOS w Więcborku do odmalowania tej szpetnej rudery na ten jubileusz 360-lecia więcborskiej oświaty. Warto też upamiętnić budynek pierwszej szkoły powszechnej w przy ul. Gen.J.Hallera stosowną tablicą pamiątkową. Natomiast do starosty powiatu apeluje o wybudowanie obiecywanego od lat boiska wielofunkcyjnego ze sztucznej trawy przy LO w Więcborku wraz z obiecywanym od lat parkingiem. Może w końcu ten jubileusz 360-lat więcborskiej oświaty przyspieszy realizacje tych potrzebnych i oczekiwanych inwestycji.

Wszystkim pedagogom z miasta i gminy Więcbork oraz nowej dyrektor więcborskiego BOOS życzę w roku jubileuszowym 360 lat więcborskiej oświaty nieustającego pasam sukcesów oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym i zawodowym.

Tomasz Bracka